تاريخچه مکه و مکانهاي مختلف کعبه و مسجد الحرام و شهر مکه

تاريخچه مکه و مکانهاي مختلف کعبه و مسجد الحرام و شهر مکه

 

«مکه» ، «بکه» يا «ام القري» محل نزول وحي، محل ولادت رسول گرامي اسلام (ص) و «کعبه» محل تولد علي ابن ابي طالب (ع) ميباشد.

نامگذاري کعبه

از امام صادق (ع) پرسيدند: چرا کعبه را کعبه ناميدند. فرمود: براي اين که چهارگوش و مربع است، و کعبه چهار گوش است، چون محاذي بيت المعمور است و بيت المعمور چهارگوش است، چون محاذي عرش است و عرش چهارگوشه است، چون کلماتي که دين اسلام بر آن استوار است، چهار است:
« سبحان الله - الحمد لله - لا اله الا الله - الله اکبر »

سه روايت از امام صادق (ع) در رابطه با مکه

مكه حرم خدا حرم رسول خدا و حرم اميرالمومنين (ع) است. يك نماز در مكه برابر با صد هزار نماز و يك درهم خرج كردن در راه خدا در آن سرزمين برابر با صدهزار درهم است.

همانا صد و بيست رحمت خداوند در اطراف كعبه است. شصت رحمت براي طواف كنندگان، چهل رحمت براي نماز گذاران، و بيست رحمت براي كساني كه فقط به كعبه نگاه مي كنند.

كسي كه در مكه قرآن را ختم كند، نمي ميرد، مگر اينكه رسول خدا را زيارت كند و جايگاهش را در بهشت ببيند.

مکانهاي داخل مسجد الحرام و کعبه

ارکان کعبه : به هريک از چهار گوشه کعبه، رکن گويند و کعبه بر چهار رکن بنا گرديده، که عبارتند از:

• ركن اسود
• ركن عراقي
• ركن شامي
• ركن يماني

ركن يماني : قبل از رکن اسود قرار دارد.
امام صادق (ع) فرمودند : خداوند فرشته اي را نزد ركن يماني گمارده، كه كارش آمين گفتن به دعاي مومنان است .


حجر الاسود :

سنگ سياه آسماني است که به دست رسول گرامي اسلام، قبل از درب کعبه در رکن اسود نصب گرديده ومحل شروع طواف حجاج ميباشد.

درب کعبه :
در دوران حضرت ابراهيم دو درگاه بدون در، هم سطح زمين، براي کعبه گشوده شد.

در دوران جواني پيامبر که کعبه بازسازي شد، براي اولين بار درب چوبي توسط قريش، براي کعبه، در محل فعلي که بالاتر از زمين قرار دارد نصب گرديد.

آخرين در کعبه که از چوب ساج و نقره خالص است و با طلا و جواهرات مزين شده، در دوران سعودي تعويض شده است.

ملتزم : فاصله بين ركن حجرالاسود تا درب كعبه را ملتزم گويند.

امام علي ( ع ) فرمودند : كسي كه در اين مكان به گناه خود اقرار كند و از خداوند طلب آمرزش كند بر خداوند است كه او را ببخشد.

مستجار : محلي است پشت درب كعبه، كمي مانده به ركن يماني، محل ورود فاطمه بنت اسد به داخل كعبه براي ولادت علي ابن ابي طالب ميباشد.

شاذروان : برآمدگي شيب دار كوتاهي است كه در قسمت پايين ديوار كعبه وجود دارد.

حجر اسماعيل:
نيم دايره اي است كه از ركن عراقي تا ركن شامي را شامل مي شود. در اين مكان حضرت هاجر و اسماعيل و نيز حدود هفتاد پيامبر دفن شده اند.

ناودان طلا : در بالاي حجر اسماعيل و بر روي بام کعبه قرار دارد.

مقام ابراهيم :
سنگي است به طول و عرض 40 سانتيمتر كه جاي پاي حضرت ابراهيم (ع) روي آن به چشم مي خورد و مقابل درب کعبه قرار دارد.

حجاج بعد از طواف واجب، ميبايست در پشت مقام ابراهيم، دو رکعت نماز طواف به جاي آورند.

نماز طواف نسا نيز پشت مقام ابراهيم، خوانده ميشود.

حطيم : مساحت ميان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهيم و قسمتي از حجر اسماعيل را حطيم مي گويند. در اين مكان حدود يكصد تن از انبيا از جمله حضرت آدم، نوح، صالح، اسحاق، يوسف و شعيب دفن شده اند و نفرين مظلومان بر ظالمان در اينجا به اجابت مي رسد.

چاه زمزم : در نزديكي مقام ابراهيم و در هجده متري كعبه، در زيرزمين واقع است و آب آن توسط پمپ از طريق لوله كشي به زائرين مي رسد.
پيش از اين، حجاج مي توانستند، از پله هاي داخل حياط مسجد الحرام، به محل چاه زمزم وارد شوند، ولي اکنون اين محل بر روي زايرين بسته شده است.

امام صادق (ع) فرمود: آب زمزم داروي درد كسي است كه آن را به قصد درمان بنوشد.

صفا و مروه : کوه صفا مکاني است که حجاج، بعد از طواف و نماز طواف، جهت ادامه اعمال، به آنجا ميروند و هفت مرتبه سعي بين صفا و مروه به جا مي آورند و در دور آخر، در کوه مروه تقصير ميکنند. توضيح اينکه، فقط در عمره مفرده و عمره تمتع، تقصير در اين محل انجام ميگردد و تقصير در حج تمتع فقط در سرزمين منا انجام ميشود.
فاصله بين دو كوه صفا و مروه 380 متر است و محل سعي زائران است. كوه ابوقبيس متصل به آن بوده . كوه صفا مكاني است كه پيامبر رسالت خويش را با جمله قولوا لا اله الا الله تفلحوا از فراز آن كوه به جهانيان اعلام كرد .

مکانهای مختلف مکه

شعب ابي طالب : دره اي است كه قبيله بني هاشم در آن مستقر بودند و محل محاصره اقتصادي پيامبر گرامي اسلام و مسلمانان بوده است. محل فعلي آن در محدوده توسعه يافته مقابل صفا و مروه است.

مكتبه المكه المكرمه : محل ولادت و سكونت پيامبر گرامي اسلام بوده. قبلا نيز داخل شعب ابي طالب بوده و اكنون كتابخانه مكه مكرمه است.

قبرستان ابوطالب يا حجون : در كنار پل حجون واقع شده. محل دفن عبدالمطلب جد پيامبر، ابوطالب عموي پيامبر و پدر اميرمومنان علي (ع)، حضرت خديجه همسر گرامي پيامبر اسلام، قاسم فرزند رسول خدا، و بنا به قولي آمنه بنت وهب مادر پيامبر، و بنا به قولي ديگر وي در نزديكي جحفه در منطقه اي به نام ابواء دفن شده است.

مسجد جن يا مسجد الحرس : اين مسجد با فاصله كمي از پل حجون در خيابان اصلي واقع شده.
خداوند آيات سوره جن را در اين مكان بر پيامبر گرامي اسلام نازل فرمودند.


مسجد تنعيم يا مسجد عمره : به فاصله 6 كيلومتري تا مسجدالحرام قرار دارد و يكي از ميقاتها است.
افرادي كه در داخل مكه قصد دارند عمره مفرده به جا آورند به اين مسجد رفته و محرم مي شوند.


جبل النور و غارحرا :
جبل النور در شرق مكه واقع است و غار حرا در بالاي آن قرار دارد. پيامبر گرامي اسلام، چهل شبانه روز در داخل اين غار به عبادت مشغول بودند و بعد از اين مدت، جبرئيل امين در 27 ماه رجب بر پيامبر نازل و ايشان به فرمان خدا به پيامبري مبعوث گرديدند.

جبل ثور و غار ثور : اين كوه درشرق مكه واقع است و در سال 13 بعثت زماني كه سران قريش نقشه قتل پيامبر را كشيدند، خداوند حضرت را آگاه ساخت و در شب موعود ( ليلة المبيت ) حضرت علي (ع) در بستر ايشان خوابيدند و ايشان همراه ابوبكر در اين غار مخفي و پس از سه شبانه روز به مدينه هجرت نمودند.

عرفات : يعني شناختن و آگاهي يافتن. فاصله عرفات تا مكه كمتر از 20 كيلومتر است. در اين سرزمين حجاج از ظهر روز عرفه تا مغرب وقوف مي كنند. وقوف در عرفات از ارکان حج مي باشد.

جبل الرحمه : كوه رحمت در عرفات واقع شده و همان كوهي است كه حضرت امام حسين (ع) در روز عرفه در بالاي آن كوه رفته زيارت عرفه را خواندند، و حج خود را تبديل به عمره نموده و به فرمان خدا به طرف كربلا رفتند.


مسجد نمره : اين مسجد در عرفات و وادي نمره قرار دارد. محل توقف پيامبر اسلام و حضرت ابراهيم در روز عرفه است.

مشعر الحرام يا مزدلفه :
مشعر يعني مكان شعور و درك و فهم و مزدلفه يعني محل پيش رفتن به سوي منا و مكه. مسجد مزدلفه در اين محدوده واقع است. حجاج شب دهم تا طلوع آفتاب در اين مكان وقوف مي كنند و سنگ ريزه جهت رمي جمرات جمع آوري مي نمايند.


وادي محسر : ميان مشعر و منا قطعه زميني است كه عرض آن نزديك يكصد متر است و وادي محسر نام دارد. حاجيان كه در مشعر وقوف مي كنند، قبل از طلوع آفتاب نبايد وارد وادي محسر شوند.

منا : منا ميان مزدلفه و مكه است و حجاج در روز عيد قربان در اين سرزمين جمره عقبه را رمي، سپس قرباني كرده و پس از تقصير از احرام خارج مي شوند و تا ظهر شرعي روز دوازدهم در منا مي مانند و ضمن وقوف در دو روز پي در پي، هر سه جمره را رمي مي نمايند.
وقتي حضرت آدم به منا آمد از وي پرسيدند چه تمنا و آرزويي داري؟ آدم تمناي آمرزش كرد. از اين جهت اين سرزمين به منا معروف شد.

 

مسجد خيف : اين مسجد در سرزمين منا و نزديك جمره اولي واقع است و حدود 25 هزار متر مربع مساحت دارد و حدود 30 هزار نمازگزار را درون خود جاي مي دهد.

امام صادق (ع) فرمودند 700 پيامبر در مسجد خيف نماز خواندند و بنا به روايتي 70 پيامبر از جمله حضرت آدم در اين مسجد دفن شده اند.

جمرات : جمرات اولي، وسطي، و عقبه در منا قرار دارند و محلهايي هستند كه شيطان بر حضرت آدم و ابراهيم و اسماعيل ظاهر شد. هر سه بار هفت سنگ به سوي اوپرتاب كردند و شيطان از فريب دادن آن حضرت مايوس شد. حجاج، در سه روز متوالي، جمرات را رمي مي نمايند.
توضيح اينکه، در سال 1383، وسعت هر سه جمره حدود 28 برابر بزرگتر شده و حجاج براي رمي جمرات مشکلي نخواهند داشت.

 

قربانگاه (مسلخ) :
در اين مکان حجاج در روز عيد قربان پس از رمي جمره عقبه، قرباني يا ذبح نموده و پس از آن تقصير کرده و از احرام خارج ميشوند.

فايل هاي پاورپوينت به مكه شناسي و مدينه شناسي

فايل هاي پاورپوينت بسيار پر كاربرد مربوط به مكه شناسي و مدينه شناسي است

مكه شناسي :

اینجا

کلیک نمایید.

 

مدينه شناسي :

 

اینجا

کلیک نمایید.

آشنایی با اماکن زیارتی مکه مکرمه

آشنایی با اماکن زیارتی مکه مکرمه

برای دسترسی به مطالب روی عنوان مربوطه کلیک نمایید.

جبل‏ النُّور/ غار حِرا (مهبط وحى)

عرفات‏

مولد النبى‏ صلي الله عليه وآله وسلم

قبرستان مَعْلاه‏ (ابوطالب)

مشعرالحرام يا مزدلفه

جمرات سه گانه‏

مسجد شجره‏

مسجد خيف‏

مسجد البيعه‏

خانه‏ حضرت‏ خديجه‏ كبرى سلام الله عليها

شعب‏ ابى‏ طالب‏

مسجد الاجابه‏

وادي طوي

مساجد تخريب‏ شدهٔ منا

وادي مُحَسِّر

تنعيم

جبل الرَّحْمَه

حديبيه (بيعت رضوان)

سرزمين منا

قنات زبيده يا بئر زبيده

كوه ثبير

 

كوه ثور

مسجد رَدْمُ الأعلى يا مسجدالرايه‏

مسجدالجنّ‏ يا مسجد الحرس

ابطح

جعرانه

حدود حرم

شهداي فخ

كوه ابوقبيس

مسجد نمره يا مسجد حضرت ابراهيم

موزه مكه (متحف مكه)

وادي سرف

حِجر اسماعيل

حجر الاسود

حطيم

ركن يَماني

كعبه معظمه

مستجار

مسجد الحرام

مَقام‏ ابراهيم‏

ملتزم‏

ناودان يا ميزاب الرحمه

باب كعبه

شاذَروان‏

مسعى‏

چاه زَمزم

پرده‌بافي، كارگاه

پلكان كعبه

موزه حرم (معرض عمارة الحرمين الشريفين)

منبع : http://hajj.ir

آشنایی با اماکن زیارتی مدینه منوره

آشنایی با اماکن زیارتی مدینه منوره

آبار علي

مسجد قِبلتين

مسجد غَمامه

اُحُد

حَمراء الاسد

مساجد سَبعه

مسجد امام علي (عليه السلام)

مسجد سلمان فارسي

مسجد شَجَره

مسجد شيعيان

مسجد فَتح

مسجد قُبا

مسجدالإِجابه يا مسجد مُباهله

مشربه اُم ابراهيم

خانه حضرت زهرا (سلام الله عليها)

مسجد النبي

چهار امام معصوم (عليهم السلام)

قبور فرزندان رسول خدا

همسران پيامبر

شهداي حره

حَليمَه سعديه

ام البنين

سفر مجازی به سرزمین وحی

سفر مجازی به سرزمین وحی

عکس های پاناروما

سفر مجازي به خانه خدا

کعبه را ابتدا حضرت آدم ساخت و سپس ابراهیم(ع) به کمک پسرش اسماعیل(ع) آن را بازسازی کرد. کعبه در زمان رسول خدا(ص) و قبل از بعثت، به دست قریش و با همکاری رسول خدا، دوباره بازسازی شد. علی(ع) در کعبه به دنیا آمد و امروز مثل گذشته، کعبه مظهر بندگی انسان به خداست . بیایید با هم به خانه خدا سفر کنیم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.
با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

و اما خانه خدا یا بیت الله الحرام كجاست ؟

به کعبه، خانه خدا، بیت الله الحرام، بیت العتیق ، بیت الحرم و مسجدالحرام نیز می‌گویند. دلیل نامگذاری کعبه به بیت الحرام این است که خداوند ورود مشرکان را به این مکان مقدس حرام و ممنوع فرموده است.
بیت الله الحرام در شهر مکه قرار دارد و در تاریخ، مورد احترام همگان بوده است. بنا بر آیاتی از قرآن و روایات معصومان علیهم السلام خانه کعبه نخستین و مقدس‌ترین بنا و اولین مسجدی است که بر روی زمین ساخته شده است.
در احادیث آمده است که در آغاز آفرینش سراسر زمین را آب فرا گرفته بود و نخستین خشکی که آفریده شد زمین زیر کعبه بود که خشکی‌های دیگر از آن گسترده گشت. بر اساس روایات اسلامی، کعبه را ابتدا حضرت آدم ساخت و سپس حضرت ابراهیم علیه السلام به کمک پسرش اسماعیل علیه السلام تعمیر و بازسازی کرد. کعبه در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و قبل از بعثت، به دست قریش و با همکاری رسول خدا، بر اساس بنای اولیه ابراهیم علیه السلام، دوباره بازسازی شد.  
خداوند کعبه و اطراف آن را «حرم» قرار داده است؛ یعنی مقدس شمرده و ارتکاب گناه و قتل و شکار و تجاوز به جان و مال مردم و جنگ و دزدی و راهزنی و ... را در آن جایز ندانسته است. وقتی مجرمی به آنجا پناه ببرد کسی حق مواخذه او را ندارد.
واقعه مهمی که در دوران عبدالمطلب، سرپرست و تولیت کعبه، رخ داد، نجات معجزه آسای آن از ویرانی به دست سپاه ابرهه و اصحاب فیل بود.
دومین حادثه مهم، تولد امیر مؤمنان علی علیه السلام در آن بود. مقارن با ظهور اسلام، صدها بت فلزی و چوبی و سفالی در شکل‌های گوناگون در داخل و بیرون و بر روی دیوارها و سقف کعبه بود، اما در روز فتح مکه که در رمضان سال هشتم هجری رخ داد، رسول خدا وارد کعبه شد و همه بت‌ها را از بین برد.
ساختمان کعبه به شکل مربع مستطیل و دارای چهار ضلع است که هر ضلع آن را رُکن می‌نامند. به مجموع چهار ضلع ارکان کعبه می‌گویند که سه رکن آن چنین نام دارند: رکن یمانی، رکن شامی و رکن عراقی.
ساختمان کعبه 85 / 14 متر ارتفاع دارد، طولش 58 / 11 و عرضش 22 / 10 متر است. بنای کعبه از سنگ‌های سیاه و سختی ساخته شده است که پرده سیاهی بر روی آن قرار دارد.
می گویند نخستین بار حضرت اسماعیل علیه السلام پرده ای بر کعبه کشید و بعدها قریش نیز چنین کردند و پرده‌داری، منصبی ویژه برای آنان محسوب می‌شد. اکنون نیز آن پرده به صورتی خاص بافته و بر روی کعبه نهاده می‌شود.
این بنای شریف بخش‌های دیگری هم دارد؛ همچون حجر الاسود، ملتزم، مستجار، حطیم و حجر اسماعیل. در نزدیکی آن نیز مقام ابراهیم و چاه زمزم واقع است.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي مسجدالحرام در موقعیت روز با حجم 1.84 MB

دريافت تصوير سه بعدي مسجدالحرام در موقعیت شب با حجم 1.76 MB

سفر مجازي به مسجد جن

این بار به محلی سفر می کنیم که آیاتی از سوره جن بر پیامبر نازل گشت و برای اولین بار گروهی از طایفه جنیان به دین اسلام گرویدند . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.

با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

مسجد جن كجاست ؟
مسجد جن يکى از مساجد مهم و تاريخى مکه است که برخلاف بسيارى از آثار تاريخى همچنان باقي مانده؛ سوره جن در اين مکان بر پيامبر اکرم (ص) نازل شده است.
حضرت محمد (ص) در حال بازگشت از طائف، پس از طى مسيرى طولانى با قلبى شکسته و نااميد در مکان اين مسجد که به نخله معروف بود، کنار نخل خرمايى نشست و نيمه شب به عبادت و تلاوت قرآن پرداخت. در اين حال 7 نفر از جنيان با شنيدن صداى قرآن متوقف شده و آيات آن را به گوش ‍ ساير جنيان رساندند.
پيامبر بعدها نيز چندين بار همراه عبدالله بن مسعود به اين مکان آمد و آيات قرآن را بر جنيان خواند. در شبى سوره جن بر پيامبر نازل شد و خداوند آن حضرت را از اسلام آوردن جنبان با خبر کرد. آيات اول سوره جن به اين موضوع يعني ايمان آوردن جنيان اشاره شده است.
«قل اوحى الى انه استمع نفر من الجن فقالوا انا سمعنا قرانا عجبا يهدى الى الرشد فامنا نشرک بربنا احدا» (سوره جن-1و2)
«(اى رسول ما) بگو به من وحى رسيده است که گروهى از جنيان آيات قرآن را شنيده و گفتند که ما از قرآن آيات عجيبى مى شنويم، اين قرآن خلق را به راه و صلاح هدايت مى کند بدين سبب ما به آن ايمان آورده و هرگز به خداى خود شرک نخواهيم ورزيد.»
اين مکان در حجون و دامنه شعب ابى دب قرار داشت. بعدها به ياد آن حادثه بزرگ، مسجدى ساخته و آن را «مسجد جن» ناميدند. نام ديگر اين مسجد حرس است به اين دليل که در گذشته پاسداران مناطق مختلف مکه هنگام گشت شبانه در نزديکى مسجد جن با يکديگر ملاقات و پس از تبادل اطلاعات به محل مأموريت خود باز مى گشتند. همچنین به آن مسجد بيعتنیز می گویند ، به این علت که بيعت طايفه جن با رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) در اين نقطه بوده است .
اين مسجد در شهر مکه در 200 متري قبرستان ابوطالب به سمت حرم قرار دارد و حدود 50 متر بعد از پل حجون در داخل خيابان است. مساحت اين مسجد 600 متر مربع و در آن هميشه باز است و کسي که از قبرستان ابوطالب به سمت مسجدالحرام حرکت مي ‌کند، پس از گذشتن از پل، مسجد در سمت راست او قرار دارد.
خيابان کوچکي در کنار مسجد با نام ‏"شارع مسجد الجن‏" است که هنوز تابلوى قديمى آن بر ديوار وجود دارد، مسجد نيز با شماره ‌اي مشخص شده است. در شرق مسجد، خيابان مسجد الحرام و در غرب آن، خيابان جن قرار دارد و مسجد تقريبا در محل تلاقى اين دو خيابان قرار گرفته است. بناى مسجد محکم و مناره‏ اى در رکن شمال شرقى آن قرار دارد.
از تاريخ بناى اين مسجد، اطلاعى در دست نيست، اما مسجد در قرن دوم و پس از آن، به همين نام بوده و مورخان در طول قرون مختلف از آن ياد کرده ‏اند.
گفته مي شود که در گذشته نام مسجد جن بر آن ديده مى شده ولى حکومت آل سعود به دليل عدم توجه به اماکن تاريخي و اسلامي، نام اين مسجد و ساير مساجد تاريخى را برداشته و آنها را شماره گذاري کرده است.

جهت دريافت تصوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي مسجد جن با حجم 2.11 MB


سفر مجازي به سرزمین مِنا

این سرزمین محلی است که ابراهیم (ع) شیطان را سه مرتبه از خود دور ساخت . اینجا همان مكانى است كه ابراهيم اسماعيل خويش را به قربانگاه برد تا به فرمان ايزدى امتحان سختى را پس دهد. اینجا سرزمین مِناست . و اگرچه برای ما حضور حقیقی ممکن نیست بیایید حضوری مجازی را در آن احساس کنیم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد .
با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در سرزمین مِنا احساس كنيد.
سرزمین مِنا كجاست ؟

مِنا ( مِنی )، محلی است در یک فرسخی شهر مکه که بیشترین اعمال حج در آن جا انجام می شود.
رمى جمرات در منا از مهم ترين اركان اعمال ايام تشريق است و در روايات آمده است كه ابليس براى بار اول در جمره عقبه خود را بر حضرت ابراهيم (عليه السلام) نماياند و آن حضرت با سنگريزه هايى او را از خود دور ساخت و ابليس ديگر بار در جمره وسطى و اولى راه را بر او بست و ابراهيم (عليه السلام) بار ديگر او را با پرتاب سنگ گريزان كرد. و ابليس به هنگام فرار به سرعت گريخت. و جمره و اجمار به معناى شتاب كردن و گريختن است; زيرا كه شيطان در اين مكان از برابر ابراهيم گريخت و لذا افراد باید در این محل با رمى جمره و انداختن سنگ بر شيطان ظاهر، شيطان درون را نيز سركوب كنند تا از شيطان پيروى نكند.
از ديگر وظايف زائر در منا ذبح قربانى است ، در همان مكانى كه ابراهيم اسماعيل خويش را به قربانگاه برد تا به فرمان ايزدى امتحان سختى را پس دهد.انسان همراه با وظيفه قربانى به ظاهر گوسفند در راه خدا، بايد نفس خود را بكشد و هواى خويش را سرببرد تا چشمش به دنيا و جمال آن نيفتد. تمام اعمال حج، جلوه معنوى و ملكوتى مخصوص به خود را همراه دارد.
قربانى در ظاهر، قربانىِ باطن مى طلبد. اگر زائرى در منا سرخود را مى تراشد و به زيبايى اش لطمه مى زند. در اصل، غرور و تكبرش را منكوب مى كند.حاجى به هنگامى كه از قربانگاه منا برمى گردد، بايد سر به زير تيغ بگذارد و زيبايى ظاهرى خود را در راه خدا فدا كند.
اذن ورود به حرم پس از انجام اعمال مواقف سه گانه، زائر از پروردگار خويش اذن ورود به حرم و بازگشت به مكّه را مى طلبد تا براى انجام اعمال حجّ تمتع آماده شود.
از نظر موقعیت جغرافیایی ، نزدیکترین موقعیت منا به مکه، جمره عقبه است؛ جایی که نخستین بار مسلمانان یثرب با رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم بیعت کردند و بیعت آنان با نام « بیعة العقبه » شهرت یافت.
دورترین قسمت آن نیز وادی محسّر است که میان مزدلفه و منا قرار دارد در وجه نامگذاری آن اختلاف است. برخی می گویند: هنگامیکه جبرئیل خواست از آدم علیه السلام جدا شود به وی گفت « تمَن» از خدای خود چیزی بخواه؛
آدم گفت : « اتمنی الجنه» بهشت را آرزو دارم و به نقلی جبرئیل به حضرت ابراهیم علیه السلام چنین پیشنهادی کرد، او آرزو کرد ای کاش به جای اسماعیل علیه السلام خداوند قربانی شدن گوسفندی را بپذیرد.
بنابراین چون این دو ماجرا هر دو در همین سرزمین اتفاق افتاد به آن « منی » گفته اند، یعنی سرزمین تمنا و آرزوی آدم و ابراهیم علیه‌السلام.

جهت دريافت تصوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي سرزمین منا با حجم 2.45 MB



سفر مجازي به غار ثور

يقيناً بسياري از كاربران گرامي تاكنون موفق به حضور در غار ثور نشده اند و اگرچه حضور واقعی میسر نیست اما بیایید حضوری مجازی را احساس کنیم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد .

با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در حوالی غار ثور احساس كنيد.
غار ثور كجاست ؟
در جنوب شرقی مسجد الحرام و در فاصله نسبتاً دوری از شهر مکه، سه کوه متصل به یکدیگر وجود دارد که در سومین کوه غاری است به نام «ثور».  
زمانی که مشرکان مکه قصد کشتن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را داشتند، پیامبر علی بن ابیطالب علیه السلام را به جای خود در مکه گذاشت و خود به امر خداوند از خانه خارج شد. در بین راه ابوبکر نیز به ایشان پیوست و از شهر خارج شدند. پیامبر برای مخفی نگاه‌ داشتن مسیر، به جای حرکت به سوی شمال مکه که به یثرب می‌رفت، راهی جنوب مکه شد و به غار ثور که در دل کوه ثور قرار داشت پناه برد. آنان به مدت سه روز در آن غار مخفی بودند.
مشرکان در پی پیامبر تا نزدیکی غار ثور آمدند، اما به اعجاز الهی، عنکبوتان تارهایی را بر در غار تنیدند و مشرکان گمان کردند سال‌هاست کسی به داخل غار نرفته، و از رفتن به درون آن منصرف شدند. در قرآن از این غار یاد شده است.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي غار ثور از نمای محل ورود با حجم 3.81 MB

دريافت تصوير سه بعدي کوه ثور با حجم 3.61 MB


سفر مجازي به غار حرا

این بار به کوه نور سفر می کنیم . آنجا که آسمان بر زمین فرود آمد . آنجا که اولین آیات قرآن بر خاتم پیامبران (ص) نازل شد . و اگرچه حضور واقعی میسر نیست اما بیایید حضوری مجازی را احساس کنیم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد .

با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در کوه نور و غار حرا احساس كنيد.

و اما غار حرا كجاست ؟

حراء نام کوهی است در شمال شرقی مکه که حدود 5/4 کیلومتر با این شهر فاصله دارد.  
در کوه حراء غاری است که عبادتگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پیش از بعثت بوده است. پیامبر سالی یک ماه در آن غار به عبادت خدا می‌پرداخت و پس از پایان ماه، ابتدا به کنار کعبه می‌رفت و هفت بار یا بیشتر طواف می‌کرد، آنگاه به خانه بازمی‌گشت.
پس از سال‌ها عبادت، سرانجام جبرئیل به دستور خداوند اولین آیات قرآن ( آیه‌های نخست سوره علق ) را در این غار بر او نازل کرد.
کوه حراء که به آن «جبل النور»، «جبل القرآن» و «جبل الاسلام» نیز می‌گویند از مهم‌ترین و متبرک‌ترین نقاط مکه و از آثار مذهبی و مقدس باقیمانده از عصر رسالت به شمار می‌رود و بسیاری از مسلمانان در ایام حج و عمره، به زیارت غار حرا می‌روند.
درب غار به سمت ‏شمال است و فضای آن گنجایش تقریبی پنج نفر نشسته را دارد. ارتفاع غار نیز به اندازه قامت ‏یک انسان است.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي غار حرا از نمای بالای غار با حجم 2.43 MB

دريافت تصوير سه بعدي غار حرا از نمای داخلی غار با حجم 3.32 MB

دريافت تصوير سه بعدي غار حرا از نمای پایین غار  و کوه جبل النور با حجم 3.34 MB

سفر مجازي به صحرای عرفات

بسیاری از ما تاکنون موفق به انجام اعمال حج و حضور در صحرای عرفات نشده ایم . پس خالی از لطف نخواهد بود که حضوری مجازی را در عرفات احساس کنیم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.

با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در صحرای عرفات احساس كنيد.

و اما صحرای عرفات كجاست ؟

عرفات نام صحرایی است وسیع و هموار، در دامنه کوهی به نام « جبل الرحمه » که در جنوب شرقی مکه مابین « ثویه » و « عرنه »، « نمره » تا « ذی المجاز » قرار دارد. طول تقریبی این صحرا دوازده کیلومتر و عرض آن 5/6 کیلومتر است. عرفات در 21 کیلومتری مکه واقع شده و بخش عمده آن از حرم خارج می باشد.
در وجه تسمیه آن اقوال مختلفی وجود دارد:
برخی آن را جمع « عرفه » و به معنی کوه و بلندی ذکر کرده اند، بعضی آن را از عرفان ، شناخت و معرفت دانسته و برای چنین نامگذاری نیز ریشه های تاریخی قائل شده اند. از جمله آن که حضرت آدم و حوا پس از هبوط به زمین و بعد از جدایی طولانی در این صحرا به یکدیگر رسیده و با هم آشنا شده اند. عده ای نیز گفته اند عرفات ( به معنای آشنایی ) به آن علت است که حضرت ابراهیم علیه السلام در این جا توسط جبرئیل با مناسک خود آشنا شد و به آنها عارف شد.
در حدیثی از امام صادق علیه السلام نقل شده که در وجه تسمیه عرفات فرمود: جبرئیل روز عرفه بر ابراهیم فرود آمد و به او گفت: به گناهانت اعتراف کن و مناسک را بشناس و لذا چون او اعتراف کرد آنجا را عرفات نامیدند.
وقوف در عرفات نه تنها یکی از ارکان اصلی مناسک حج است و حج بدون عرفه حج نیست، بلکه این وقوف دارای فضائل بسیار ارزشمندی است. تمام زائران خانه خدا در روز نهم ذی الحجه به این سرزمین مقدس می آیند و در آن وقوف می کنند.
پیامبر اکرم در روز عرفه، در « نمره » نزدیکی عرفات، کنار سنگ بزرگی فرود می آمدند. این سنگ، صخره ای در سمت راست عرفات بود و بعدها در مکان مورد نظر « مسجد نمره » ساخته شد. در منایع تاریخی آمده است که محل وقوف رسول خدا همان محل وقوف حضرت ابراهیم بوده است. قبیله قریش در دوران جاهلی و آغاز اسلام در عرفات وقوف نمی کردند، زیرا معتقد بودند اهل حرم هستند و باید بر خلاف سایر مردم در داخل حرم وقوف یابند، ولی خداوند دستور داد که همه باید در عرفات وقوف پیدا کنند.
در قرآن کریم نیز نام این سرزمین ذکر شده است: « ... فاذا افضتم من عرفات فاذکروالله عند مشعرالحرام؛ و هرگاه از عرفات برگشتید، خداوند را در مشعرالحرام یاد کنید ». (بقره: 198 )
در سال دهم هجری که پیامبر آخرین حج خود را موسوم به حجه الوداع را انجام داد، در سرزمین عرفات برای مسلمانان خطبه ای بسیار مهم ایراد فرمود که منشور حقوق بین المللی اسلام نام گرفته است. در این خطبه، آن حضرت برای آخرین بار بر تمامی ارزشهای جاهلی خط بطان کشیدند و خونهای جاهلی را تمام شده و سنتهای گذشته را مطرود ساخت.
از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: خداوند عزوجل زمین را از زیر کعبه گسترش داد تا منی، سپس آن را از منی به سوی عرفات گسترانید. پس زمین از عرفات است و عرفات از منی است و منی از کعبه است.
حضرت سیدالشهداء هنگامی که از مدینه به سوی مکه حرکت کرد، در روز عرفه در همین سرزمین دعایی خواند که سرشار از مضامین توحیدی بسیار عالی است. این دعا به دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه مشهور است.
شايسته است كسي كه در سرزمين عرفات به سر مي‌برد، از جبل‌الرحمه بالا رفته و دعاي خاص آن را بخواند. سالار شهيدان، حسين بن علي(ع) در قسمت چپ آن كوه، رو به كعبه ايستاد و آن دعاي معروف را خواند. راز و سرّ بالا رفتن از جبل الرحمه، اين است كه انسان بداند خداوند متعال براي هر زن و مرد مؤمن و رئوف و رحيم است. بالاي جبل‌الرحمه رفتن ، آدمي را به اين سر و راز و رمز، آشنا و عارف مي‌كند كه خداوند متعال، بر مرد و زن با ايمان و مسلمان رحمت و ولايت خاصي دارد.

جهت دريافت تصوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي صحرای عرفات در نزدیکی جبل الرحمه با حجم 2.39 MB

سفر مجازي به مسجد شجره (میقات)

يقيناً بسياري از كاربران گرامي تاكنون موفق به حضور در مسجد شجره ، یعنی یکی از میقاتها و مساجد احرام نشده اند . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه شما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.
شما با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

و اما مسجد شجره كجاست ؟

مسجد شجره یکی از مساجد بسیار مهم خارج از مدینه بوده و به عنوان یکی از میقاتها و مساجد احرام از اهمیت بسزایی برخوردار است. کسانی که قصد ورود به مکّه معظمه و بیت الله الحرام را دارند چه ساکن و چه مسافر باشند، بدون بستن احرام حق ورود به این شهر را ندارند. نقاطی که حجاج در آن محرم می شوند، میقات گویند.
به تناسب مسیر ورود حجاج، شش میقات وجود دارد و مسجد شجره یکی از آنهاست.
پیامبر اکرم در سه سفر عمره و یک سفر حج تمتع در این میقات محرم شدند :
1- در سال صلح حدیبیه که موفق به انجام عمره نشدند (ششم هجری).
2- عمره ناشَدَه (سال هفتم هجری)
3- فتح مکه (سال هشتم)
4- حجة الوداع (سال دهم هجری)
وجه تسمیه آن به شجره نیز این است که پیامبر اکرم در این مکان، کنار درختی (شجره) به نام ‹‹سَمَره›› فرود آمده و احرام بستند. مسجد شجره به نامهای دیگر نیز مشهور است:
مسجد اِحرام: به سبب آنکه حاجیان برای تشرف به حج در این مسجد احرام می بندند، به ‹‹مسجدالاِحرام›› معروف گردیده است.
مسجد ذوالحُلیفه: حُلَیفه نام آبی بین ‹‹بنی جشم بن بکر›› از قبیله هوازن و بنی خفاجه العقیلین›› بوده که رسول خدا دوست داشت برای بستن احرام کنار درختی دراین محل فرود آید.
ابیار علی علیه السلام: از آن جهت به آن ابیار علی گفته اند که حضرت علی علیه السلام برای آبیاری نخلستانها، چاههای فراوانی در این منطقه حفر کرده و ابیار نیز اسم جمع بئر یعنی چاه است.
پیامبر اکرم پس از اقامت دو رکعت نماز در مسجد شجره، احرام بسته و می فرمود: ‹‹ لبیک،اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد و النعمة لک و الملک، لاشریک لک لبیک››.
روایت شده، که رسول خدا نخستین بار، هنگام انجام حج، زیر درختی در این مکان فرود آمد که در سالهای بعد در آن محل مسجدی ساخته شد. آن حضرت در این مسجد به سمت ستون وسط نماز می خوانده است و این همان مکان درختی بود که ایشان قبلاً کنار آن نماز می گذارده است.
‹‹زین الدین الاستدار›› در سال 961 هـ. ق بنای مسجد را باز سازی و اطراف آن دیواری بزرگ کشید که تا پایان دوره عثمانی همچنان پا برجا بود. وی مأذنه گوشه شمال غربی آن را نیز بازسازی کرد و سبب اینکه مکان محراب اصلی مشخص نبود، محراب دیگری در وسط دیوار قبله قرار داد که شاید مکان اصلی محراب باشد. وی پله هایی نیز در سه جهت برای مسجد ساخت تا از ورود چهارپایان به داخل جلوگیری شود.
طول این مسجد از جنوب تا شمال 25 متر از شرق به غرب نیز به همین مقدار بوده است. در سالهای اخیر در دوران سعودی این مسجد به طرز بسیار زیبایی بازسازی شده مساحت آن به 88000 متر مربع رسیده است.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير مسجد شجره از نمای بیرونی و ایستادن بر روی یک مناره با حجم 2.07 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد شجره از نمای داخلی و محراب با حجم 3.12 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد شجره از نمای محوطه سبز بیرونی با حجم 4.51 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد شجره از نمای راهروی بیرونی با حجم 2.22 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد شجره از نمای متفاوت راهروی بیرونی با حجم 2.60 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد شجره از نمای صحن خارجی با حجم 2.14 MB

سفر مجازي به قبرستان بقيع

آیا تاکنون به مدینه سفر کرده اید ؟ آیا حس غریب حضور در قبرستان بقیع را درک کرده اید ؟ امروز می خواهیم سری به بقیع بزنیم . بهشتی که غربتش داغ دلهاست . اگرچه حضور واقعی میسر نیست اما می توان دیداری مجازی از آن سرزمین داشت . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد .
با دريافت تصاویر سه بعدی، مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در بقیع احساس كنيد.

و اما بقيع كجاست ؟

بقیع نام سرزمینی است در مدینه که به دستور رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم به قبرستانی برای مسلمانان تبدیل شد.
اولین کسی که در آنجا به توصیه رسول خدا دفن شد عثمان بن مظعون بود که از دوستان نزدیک پیامبر و امیرالمؤمنین علی علیه السلام به شمار می‌رفت؛ علی علیه السلام در سخنانش او را بسیار یاد می‌کرد و از روی علاقه‌اش به او، نام یکی از فرزندانش را عثمان نهاد.
رسول خدا برخی از شهدای احد و نیز فرزندش، ابراهیم، را در آنجا دفن کرد و به این ترتیب بر شرافت آن افزود. بعدها که عثمان بن عفان در قبرستان یهودی‌های مدینه به اسم حس کوکب دفن شد، معاویه بقیع را به قدری گسترده ساخت که قبر عثمان در بقیع قرار گیرد.  
بقیع هم ‌اینک مزار چهار تن از امامان شیعيان ( امام حسن مجتبی(ع) ، امام سجاد(ع) ، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) ) است. همچنین قبر بیشتر زنان پیامبر(ص) و نیز عباس عموی پیامبر(ص) و فاطمه بنت اسد، مادر امام علی علیه السلام، و برخی دیگر از بزرگان در این قبرستان قرار دارد. بقیع قبرستانی است مورد احترام همه فرقه‌های اسلامی، و اکنون در چند قدمی حرم پیامبر قرار دارد.

جهت دريافت تصوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي قبرستان بقيع با حجم 2.36 MB

سفر مجازي به مساجد هفتگانه

به کوه سلع در شمال غربی مدینه می رویم ؛ به منطقه استقرار پیامبر در جنگ احزاب . به محلی که هفت مسجد در نزدیکی آن بنا شده و به مساجد هفتگانه شهرت یافته است . مسجد قبلتین ، مسجد فتح ، مسجد فاطمة الزهراء(س) ، مسجد امام علی بن ابی طالب(ع) ، مسجد سلمان ، مسجد ابوبکر و مسجد عمر . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.
با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

و اما مساجد هفتگانه (سبع مساجد) كجاست ؟

در شمال غربی مدینه ، کوهی وجود دارد به نام کوه سلع. در سمت غربی کوه و سپس در پایین آن تعدادی مسجد وجود دارد که آنها را به نام مساجد فتح می خوانند.این مساجد در حال حاضر شش عدد است.در همان سمت،مسجدی با نام مسجد قبلتین موجود دارد که همراه شش مسجد دیگر هفت مسجد می شود و مجموعا به نام «مساجد سبعه » ، یعنی «مساجد هفتگانه »شهرت یافته است. به طور گذرا به معرفی این مساجد هفت گانه می پردازیم :
1) مسجد قبلتین : مسجد قبلتین به دست طایفه بنو سواد بن غنم بن کعب ساخته شد و از آنجا که مربوط به مساله تغییر قبله است،باید در همان اوایل هجرت رسول خدا-ص-ساخته شده باشد.مساله تغییر قبله در پانزده شعبان سال دوم هجرت روی داد.تا پیش از آن مسلمانان به سوی بیت المقدس نماز می خواندند.طعنه یهودیان و دعای رسول خدا-ص-سبب شد تا خداوند ضمن آیات 142 تا 150 سوره بقره،تغییر قبله را به سوی کعبه بیان کند. این مسجد محرابی در جهت کعبه دارد و محل قبله پیشین آن نیز در داخل مسجد مشخص شده است. مسجد قبلتین در شمال غربی مدینه در فاصله 5/3 کیلومتری مسجد النبی قرار دارد و در طول روز،مانند مسجد قبا،در همه ساعات باز است.
2) مسجد فتح : مهمترین مسجد از مساجد فتح مسجدی است که به نام مسجد فتح یا مسجد الاعلی و مسجد الاحزاب شهرت دارد. این مسجد بر روی کوه واقع شده است. مسجد فتح بر روی کوهی قرار گرفته که پشت آن کوه مسیر حفر خندق در جنگ احزاب بوده است.در واقع این کوه محل استقرار رسول خدا(ص) در جریان جنگ احزاب بوده است. در آن مکان حضرت نمازهای یومیه خود را می خوانده اند و بعدها مانند موارد دیگر این مکان به مسجد تبدیل شده است. نکته مهم آن است که حضرت در این مکان دعا برای پیروزی سپاه کردند و این دعا مستجاب شد.روایت شده است که حضرت در روز دوشنبه دعا کردند و چهار شنبه شب بود که دعای حضرت مستجاب شده و احزاب شکست خورده مدینه را ترک کردند. این مسجد که نام دیگر آن مسجد الاعلی بوده از همان آغاز مورد عنایت مسلمانان بوده است. در این مسجد،بنا به نقل ابن شبه،دقیقا محلی که رسول خدا(ص) در آنجا دعا کرده اند،به صورت اسطوانه ای در صحن مسجد مشخص بوده است. مسجد فتح حدود 24 متر مربع و ارتفاع آن حدود سه متر است. این مسجد از مساجد مورد اعتنای مسلمانان به شمار می رود و در روایات اهل بیت و منابع شیعه،به نماز خواندن در آن،تاکید و سفارش فراوان شده است. در روایت دیگری آمده که سوره فتح در این مسجد بر رسول خدا(ص) نازل شد. از آنجا که مسجد فتح را با نام مسجد احزاب و مسجد خندق نیز می شناسند، طبعا باید با جنگ احزاب ارتباط داشته باشد نه با سوره فتح که در حدیبیه نازل شده است.این مسجد در قسمت جنوبی(قبله)دارای شبستان و در قسمت شمالی دارای صحن است.عرض و طول آن به ترتیب 50/8 و 10 متر است.
3) مسجد فاطمة الزهراء(س) : درباره این مسجد نیز اطلاعات تاریخی قدیمی وجود ندارد.گویا در این حدود مسجدی به نام سعد بن معاذ بوده که یا از میان رفته و یا همین مسجد است. از آنجا که این مساجد به عنوان مساجد سبع شهرت داشته،احتمال می رود که مسجدی مستقل با نام سعد بن معاذ وجود داشته است. در حال حاضر مسجد حضرت فاطمه-س-دارای 5/7 متر طول و حدود 5/2 متر عرض است و محراب کوچکی نیز در آن وجود دارد.
4) مسجد امام علی بن ابی طالب(ع) : از میان شش مسجد موجود ، مسجدی نیز اختصاص به علی بن ابی طالب(ع) دارد.آنچه از مساجد سبع در متون قرون نخستین هجری یاد شده،تنها مسجد فتح،مسجد سلمان و مسجد علی بن ابی طالب(ع) است.برخی از محققان بر آنند مسجدی که اکنون به نام ابوبکر شهرت دارد همان مسجد علی(ع) است،کما این که مسجدی که با نام مسجد علی(ع) شناخته می شود، مسجد ابوبکر است.می دانیم که امیر المؤمنین(ع) نقشی بسیار اساسی و مهم در جریان غزوه احزاب داشته و طبعا به نام او و سلمان،مسجدی از قدیم در این دیار باقی مانده است.
5) مسجد سلمان : یکی دیگر از مساجد این ناحیه،مسجدی است منسوب به سلمان فارسی.سلمان با پیشنهاد کندن خندق،نقش مهمی در جنگ احزاب داشته است.این مسجد در گذر زمان آباد شده و مورد عنایت زائران حرم نبوی بوده است.مورخان و سفرنامه نویسان نیز به وجود آن اشاره کرده اند.این مسجد دارای شبستان و صحن است و 50/8 متر طول و 7 متر عرض دارد.در منابع شیعی آمده است که در مسجد سلمان فارسی نماز خوانده شود.
6) مسجد ابوبکر: پایین تر از مسجد سلمان،مسجد ابوبکر قرار دارد.این مسجد نیز بر زمینی مرتفع قرار گرفته که با پشت سر گذاشتن چند پله می توان به آن رسید.ساختمان این مسجد،همانند مسجد فتح از دوره عثمانی باقی مانده است و اصلاحاتی در آن صورت گرفته است. مسجد دیگری نیز منسوب به ابو بکر در مناخه و در فاصله نزدیک با مسجد مصلی قرار دارد. محتملا این مسجد همانند برخی از مساجد دیگر همین منطقه به دست عمر بن عبد العزیز ساخته شده است.مساحت این مسجد در حدود 200 متر مربع است.
7) مسجد عمر : مسجد دیگر این منطقه که پایین تر از مسجد ابوبکر(جنوب شرقی آن) قرار گرفته،مسجد منسوب به عمر است.به نوشته یک محقق ، تا قرن نهم هجری ، هیچ نشانی از این مسجد در منابع دیده نشده است.همو احتمال قریب به یقین داده که مسجد اندکی قبل از سال 1303 قمری ساخته شده است.مساحت مسجد عمر 123 متر مربع است.به نام همین خلیفه مسجدی نیز در مناخه وجود دارد.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي مسجد فتح (سبع مساجد ) از نمای داخل و محراب با حجم 4.13 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد فتح (سبع مساجد) از نمای محوطه داخلی با حجم 2.25 MB




دريافت تصوير مسجد فتح (سبع مساجد) از نمای بالا و ایستادن بر روی کوه با حجم 3.65 MB




دريافت تصوير مسجد فتح (سبع مساجد) از نمای ایستادن بر روی مناره ها با حجم 2.56 MB

سفر مجازي به مسجد قبلتین

نمی‌شود به سوی دیگری غیر از کعبه نماز گزارد، اما در این مسجد حادثه مهمی رخ داده است که از زمان صدر اسلام به مسجد دو قبله ای معروف شد. این مسجد همانجایی است که آیه 144 سوره مبارکه بقره بر پیامبر (ص) نازل گشت و قبله از بیت المقدس به سوی مسجدالحرام تغییر یافت .بیایید سری به آنجا بزنیم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.
با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

و اما مسجد قبلتین كجاست ؟

در شمال غربی شهر مدینه، مسجدی وجود دارد که دارای دو محراب است، البته در دو جهت مخالف ـ ‌با اختلافی حدود 180 درجه . تعجب نکنید، 180 درجه!!، مگر می‌شود انسان به جهت و سوی دیگری غیر از مسجد الحرام نماز بگزارد؟!
نمی‌شود به سوی دیگری غیر از کعبه نماز گزارد، اما در این مسجد حادثه مهمی رخ داده است که از زمان صدر اسلام به مسجد قبلتین ـ دوقبله‌ای ـ معروف گردید و هم اکنون نیز بدین نام معروف است. زائران مسلمان کشورهای اسلامی که برای زیارت قبر پیامبر(ص) و ائمه بقیع(ع) به مدینه می‌آیند، یک روز را به زیارت مساجد مقدس تاریخی، از جمله مسجد قبلتین اختصاص می‌دهند و جهت ادای نماز تحیت مسجد به آن مکان مقدس مشرّف می‌شوند.
برای آگاهی کامل از این حادثه مهم، بایستی به تاریخ صدر اسلام برگردیم.
روز دوشنبه، پانزدهم ماه رجب، سال دوم هجرت، پیامبراکرم(ص) به همراه تنی چند از اصحاب به ‌منظور تسلیت گویی به مادری مسلمان به نام «اُمّ بشر» که فرزندش را از دست داده بود به طرف قبیله «بنی‌سَلمه» حرکت می‌کنند. خانه‌های این قبیله در قسمت شمال غربی شهر مدینه قرار دارد؛ «اُمّ بشر» به افتخار رسول خدا گوسفندی ذبح کرد و طعامی تهیه نمود.
هنگام ظهر فرا رسید، پیامبر با همراهان به نماز ایستادند…. ـ توجه داشته باشید که بیت‌المقدس قبله اول مسلمانان بوده و پیامبر اکرم(ص) از زمان بعثت بمدت پانزده سال (سیزده سال در مکّه و دو سال در مدینه) به سوی بیت المقدس نماز می‌گزاردند ـ.
متأسفانه یهودیان مدینه و اطراف آن به پیامبر و مسلمانان طعنه می‌زدند و می‌گفتند: دین شما دین کامل نیست، زیرا قبله شما همان قبله ما یهودیان است!
پیامبر(ص) از گفته آنان آزرده خاطر شد و همواره منتظر امر و دستور الهی بود تا به گونه‌ای از طعنه‌های یهودیان رهایی یابد، واسلام، این دین ابدی و جاودانه از یک قبله مستقل بهره‌مند شود.
آری، انتظار به پایان رسید، هنگامی که پیامبر اکرم(ص) و همراهان در خانه «اُم بشر» مشغول نماز ظهر بودند، جبرئیل براو نازل گردید و خبر جابجایی قبله را آورد:
«قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّینَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ…؛ نگریستن تو را به اطراف آسمان می‌بینم. تو را به جانب قبیله‌ای که می‌پسندی می‌گردانیم؛ پس روی به سوی مسجد الحرام کن…» (سوره بقره، آیه 144)
پیامبر، بی‌درنگ به سمت جنوب روی گردانید و نماز‌گزاران نیز چنین کردند و پشت سر پیامبر(ص) قـرار گرفتند و رکعت باقیمانده را به جانب مسجد الحرام ـ قبله جدید ـ به پایان‌بردند.
به لحاظ جغرافیایی ، بیت‌المقدس و فلسطین نسبت به شهر مدینه، در شمال این شهر می‌باشد و مکه مکرمه در سمت جنوب و به فاصله 420کیلومتری مدینه قرار دارد.
خبر این حادثه مهم در سراسرمدینه و اطراف و نواحی آن پخش شد و مسلمانان از آن پس به سوی قبله جدید ـ مسجد‌الحرام ـ نماز گزاردند.
تعدادی از مردان قبیله بنی‌سلمه، از «اُم بشر» درخواست کردند تا خانه‌اش را بفروشد و به پاس بزرگداشت این واقعه عظیم، مسجدی بنام مسجد قبلتین احداث شود.
«اُمّ بشر» گفت: من خانه‌ام را نمی‌فروشم، آن را هدیه می‌کنم تا شما مسجد بسازید. وآنان اولین بنای مسجد قبلتین را برپا کردند.
پس از گذشت قرنها و تجدید بنای متعدد، هم اکنون مسجد قبلتین با دو گنبد، دو مناره بسیار زیبا و با دو جایگاه ویژه (محرابی زیبا به سوی مسجد الحرام و جایگاه محراب سابق به طرف بیت المقدس) چشمان بینندگان را خیره می‌کند و خاطره عطرآگین صدر اسلام را در ذهن باز‌دید کنندگان خود زنده می‌نماید.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير مسجد قبلتین از نمای درب ورودی با حجم 2.61 MB

 

دريافت تصوير مسجد قبلتین از نمای ایستادن بر روی یک مناره مسجد با حجم 2.01 MB

 

 

دريافت تصوير مسجد قبلتین از نمای محراب جدید (پس از تغییر قبله) با حجم 3.17 MB

 

دريافت تصوير سه بعدي مسجد قبلتین از نمای داخل مسجد با حجم 2.70 MB

سفر مجازي به مسجد جمعه

این بار قصد داریم به محلی برویم که اولین نماز جمعه پیامبر اکرم(ص) در آن اقامه گردید. اینجا آیاتی چند از سوره جمعه بر پیامبر (ص) نازل گشت و نام آن را برای همیشه در تاریخ جاودانه کرد . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.
با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در مسجد جمعه احساس كنيد.

و اما مسجد جمعه كجاست ؟
پیامبر(ص) در ادامه مسیر از قبا به مدینه ، در میان قبیله بنی سالم برای نخستین بار نماز جمعه را اقامه کردند و همین مساله سبب شد تا محل نماز خواندن رسول خدا(ص) به عنوان «مسجد الجمعه »شناخته شود .
نامهای دیگر آن،«مسجد عاتکه »و«مسجد الوادی »(وادی رانونا)است.این مسجد نظیر مسجد النبی از خشت و گل ساخته شده بود و سقفی کوچک داشت.مسجد جمعه بعدها با سنگ ساخته شد،اما تا قرن هشتم مساحت آن بسیار کم بود.در قرن نهم هجری،مسجد باز سازی شد و طول آن از شمال به جنوب 10 متر و عرض آن از شرق به غرب 25/8 متر بوده و شبستان مسقفی نیز داشته است.این مسجد در دوره عثمانی اندکی بزرگتر و از اساس بنا شد.قبل از بازسازی جدید آن،سید حسن شربتلی که این مسجد در میان باغ وی بوده آن را بازسازی مختصری کرده است.بنای فعلی آن،که بسیار مجلل ساخته شده،از دوره سعودی است.
در برخی نقلها آمده است که قبل از رسول خدا(ص) نیز مسلمانان مدینه ، اقامه جمعه می کرده اند.این مطلب چندان ثابت شده نیست. به هر حال،اولین نماز جمعه رسول خدا(ص) در همین مسجد اقامه شده است .

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي مسجد جمعه از نمای داخلی و محراب با حجم 3.41 MB




دريافت تصوير سه بعدي مسجد جمعه از نمای بیرونی با حجم 2.34 MB

سفر مجازي به منطقه جنگ احد

به احد می رویم ؛ آنجایی که جنگ احد صورت گرفت . آنجا که حمزه سیدالشهدا(ع) به درجه رفیع شهادت نائل شد ؛ آنجا که رسول الله (ص) زخمهایی سنگین برداشت و آنجا که علی علیه السلام بیش از 70 زخم بر تن گرفت . اینجا محلی است که ضرورت اطاعت از امر ولی بر همگان ثابت گشت . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.
با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

و اما منطقه احد كجاست ؟

احد نام كوه و منطقه اي در شمال مدينه منوره است كه جنگ معروف احد كه مسلمانان در آن خسارت بسياري ديدند ، در آوردگاهي در منطقه عمومي آن اتفاق افتاده است .
در اين جنگ حضرت حمزه سيد الشهدا (ع) عموي بزرگوار پيامبر اسلام (ص) به درجه رفيع شهادت نايل آمد ، رسول خدا آن چنان زخم هاي سنگيني برداشتند كه اصحاب براي در امان ماندن حضرت ايشان را در غاري پنهان كردند و نقل معتبر است كه امير المومنين حضرت علي (ع) در جنگ احد بيش از 70 زخم بر تن داشتند . وجه اصلي و درس احد براي هميشه تاريخ ، كه عدم عمل به آن خود موجب اين همه خسران شد ، و امت اسلامي هنوز هم از آن مي نالد ، ضرورت اطاعت از امر ولي و رهبر و فرمانده است .در پيرامون خود دقت كنيم نكند كه ما هم روزي مانند نگهبانان آن تنگه عمل كنيم .
ماجراي احد را يك بار ديگر با تامل و دقت بيشتر با هم مرور مي كنيم تا دريابيم چگونه عده اي كه از سوي رسول خدا ماموريت مراقبت از تنگه اي را داشتند چون فريب مال دنيا را خوردند و ‌آن گذرگاه به طلب غنيمت به دشمن واگذاشتند ، سبب ساز فاجعه بزرگ احد شدند .
جنگ احد یکی از غزوه های مشهور رسول خدا (ص) بود که در دامنه کوه احد، در 4 کیلومتری شمال مدینه و در روز شنبه هفتم شوال سال سوم هجری، بین مشرکان قریش و سپاه اسلام رخ داد.قریش به تلافی شکست در جنگ بدر و خونخواهی کشتگان خود با سه هزار مرد جنگی و دویست اسب و هزار شتر، به همراه جمعی از زنان از جمله هند جگرخوار، به قصد جنگ با مسلمانان راهی مدینه شدند و پس از ده روز راهپیمایی در دامنه کوه احد که در شمال مدینه و جای خوش آب و هوایی بود ، چادر زدند.
پیامبر که از طریق عمویش، عباس بن عبدالمطلب، از حرکت قریش اطلاع یافته بود، پس از مشورت با یاران خود آماده جنگ شد و به همراه هزار نفر از مسلمانان از مدینه بیرون آمد. اما در میان راه "عبدالله بن ابی" رئیس منافقان مدینه، با سیصد تن از یاران خود از صف مسلمانان خارج شد و به مدینه بازگشت. سرانجام رسول خدا با هفتصد تن از جنگجویان مسلمان (و تنها با دو اسب و صد تن زره‌پوش) شامگاه به احد رسید.
یک سال پس از جنگ بدر، غزوه احد با هدف مقابله با مشرکانی که برای انتقام‏گیری‏ از مسلمانان و جبران شکست‏ بدر به سمت مدینه آمده بودند ، آغاز گردید. حمزه و برخی دیگر از مسلمانان سلحشور، معتقد به جنگ برون‏ شهری بودند، حمزه به رسول خدا عرض کرد: سوگند به آن که قرآن را بر تو فرستاد امروز دست‏ به غذا نخواهم برد، مگرآنکه بیرون مدینه با شمشیر خود بر دشمن بتازم!
فردای آن روز جنگ تن به تن آغاز شد و در نهایت با یورش همگانی مسلمانان، قریش شکست خورد. پس از این پیروزی اولیه، هنگامی که مسلمین به جمع آوری غنایم مشغول بودند، محافظان و تیراندازانی که حفاظت تنگه مهم و سوق الجیشی احد را بر عهده داشتند، علی رغم تاکید شدید پیامبر به حفظ محل نگهبانی خود، به دنبال سهم خود از غنایم، مقر خویش را ترک کردند.
خالد بن ولید که در کمین همین فرصت بود با سواران خود از تنگه احد به مسلمانان حمله کرد و از پشت، بر قلب سپاه اسلام خنجر زد. به این ترتیب، پیروزی مسلمین به شکست تبدیل شد.
در این نبرد، دندان رسول خدا شکست، 74 تن از مسلمانان، از جمله حمزه سید الشهدا، به شهادت رسیدند و بسیاری نیز مجروح شدند.
حضرت حمزه (ع) از معدود قهرمانانی‏ بود که در جنگ، نشان بر خود می‏نهاد و بدین وسیله خود را به دوست و دشمن معرفی‏ می‏کرد. او نمونه‏ای از شجاعت و دلیری در میدان نبرد بود، خود را به اعماق صفوف‏ دشمن می‏رساند و با دشمن درگیر می‏شد، از قدرت بازوی برجسته‏ای بهره‌مند بود. دراحد با دو شمشیر پیش رسول خدا می‏جنگید و می‏گفت: من شیر خدا هستم!دراحد، به هنگام تهاجم دشمن، وفادار و ثابت‏ قدم از رسول خدا (ص) دفاع می‏کرد و توانست‏ سی مشرک جنگجو را به هلاکت‏ برساند.یکی از مشرکان به نام «وحشی»، زیر درختی در کمین آن سردار دلاور نشسته بود. حمزه او را دید و آهنگ او کرد. یکی از دشمنان راه‏ را بر او بست. حمزه به او حمله کرد و وی را به قتل رساند. سپس با شتاب به سوی ‏وحشی خیز برداشت ولی پایش در گل سر خورد و به زمین افتاد.
در این هنگام وحشی ‏زوبین به سویش پرت کرد و بدین ترتیب آن بزرگوار پس از عمری جهاد در راه خدا و یاری پیامبر گرامی به ملکوت اعلی پیوست و آن سردار رشید، شهید شاهد بارگاه ‏الهی شد.
رسول خدا (ص) در منزلت او فرمود: سالار شهیدان در روز قیامت نزد خداوند حمزه است‏. مزار آن سردار شهید و دیگرشهیدان احد همواره زیارتگاه عاشقان و عارفان الهی و الهام‏بخش جهاد و شهادت به مبارزان بوده است.

جهت دريافت تصاوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي منطقه احد از نمای ایستادن بر روی تپه تیراندازان با حجم 2.34 MB




دريافت تصوير سه بعدي مزار شهدای جنگ احد با حجم 2.76 MB

سفر مجازي به منطقه جنگ بدر

به محلی می رویم که پیامبر اکرم(ص) به همراه 313 تن از یاران خویش و به پرچمداری علی ابن ابیطالب(ع) با امداد الهی بر قریشیان پیروز شدند و هفتاد تن از آنان را کشتند و هفتاد تن دیگر را به اسارت گرفتند. به محل شهادت 14 تن از یاران ناب اسلام می رویم . تصاوير سه بعدی و پانوراماي 180 × 360 درجه ما را بصورت مجازی به آنجا خواهد برد.

با دريافت اين تصاوير مي توانيد خود را به طور كاملا واقعي در آن محيط احساس كنيد.

و اما منطقه جنگ بدر كجاست ؟

«بدر» روستای کوچکی میان مکه و مدینه بود که چند غزوه از غزوات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را به نام آن روستا خوانده‌اند و مهم‌ترین آنها جنگ بدر کبری بوده است.
جنگ بدر کبری در ماه رمضان سال دوم هجری بین مسلمانان و مشرکان مکه در سرزمین بدر رخ داد. دلیل اصلی این جنگ آن بود که مشرکان مکه اموال مسلمانان مهاجر را مصادره کرده بودند و مسلمین مهاجر در شهر مدینه در تنگدستی و فقر به سر می‌بردند. از این رو وقتی رسول خدا خبر یافت کاروان تجاری قریش به سرپرستی ابوسفیان بن حرب از شام به مکه باز می‌گردد، تصمیم گرفت با سپاه مسلمین به کاروان حمله ببرد و به تلافی اموال مصادره‌شده‌ی مسلمانان مهاجر، اموال و کالاهای بازرگانان قریش را مصادره کند تا بنیه مالی مسلمانان تقویت شود.
رسول خدا در دوازدهم ماه مبارک رمضان به همراه 313 تن از یاران خویش از مدینه بیرون رفت. سپاه اندک مسلمانان با 20 شمشیر و هفتاد شتر و اسب در هفدهم ماه رمضان در بدر فرود آمدند. پرچم سپاه مسلمین را نیز علی ابن ابیطالب علیه السلام بر دوش داشت.
از سوی دیگر ابوسفیان وقتی از حرکت مسلمانان آگاه شد، پیکی را به مکه فرستاد و کمک خواست. سران قریش هم بی‌درنگ با سپاهی نهصد و پنجاه نفری عازم بدر شدند. ابوسفیان با کشاندن کاروان به بیراهه، آنان را از خطر رهانید و به قریش پیام داد که به مکه بازگردند اما ابوجهل با آگاهی از تعداد اندک مسلمانان و عدم آمادگی آنان برای این رویایی بزرگ، قریشیان را به نبرد تشویق کرد.
سرانجام جنگ درگرفت و مسلمانان با وجود تعداد اندک‌شان، با امداد الهی بر قریش پیروز شدند، هفتاد تن از آنان را کشتند و هفتاد تن را به اسارت گرفتند. ابوجهل و حنظله پسر ابوسفیان نیز در میان کشتگان بودند.
در جنگ بدر، حضرت علی علیه السلام پایمردی‌های بسیار کرد و در پیروزی مسلمانان سهم زیادی داشت، به طوری که گفته می‌شود 36 تن از مشرکان در آن نبرد به دست او کشته شدند.
در این جنگ، 14 تن از مسلمانان به شهادت رسیدند.

جهت دريافت تصوير و انجام سفر مجازي از طريق زير اقدام نماييد :

دريافت تصوير سه بعدي منطقه جنگ بدر با حجم 2.40 MB

قابليت هاي انحصاري اين تصاوير مي توان به موارد زير اشاره كرد :

1) قابليت چرخش سه بعدي تصاوير (180 × 360 درجه) با استفاده از موس
2) طبيعي بودن تصاوير و القاي حس واقعي حضور در محل
3) بررسي محل از نگاه خود
4) قابليت زوم بر روي تصاوير (با استفاده از غلطت بالا و پایین رونده موس)
5) قابليت استفاده از اين تصاوير براي محافظ صفحه نمايش (screen saver)

نحوه استفاده :

اگرچه اغلب کاربران در اولین نگاه متوجه امکانات این تصاویر خواهند شد اما بهتر است اشاره ای گذرا بر نحوه عملکرد آن داشته باشیم :
1) برای حرکت فقط باید ماوس را حرکت دهید تا به تمامی نقاط تصویر پاناروما دسترسی داشته باشید .
2) در این تصاویر شما می توانید به صورت مجازی لنز عکاسی را زوم کنید . از دکمه اسکرولر ماوس و یا کلیدهای PageUP و PageDown برای تعویض بزرگنمائی تصویر از لنز ۱۷ میلی متر تا لنز ۷۵ میلی متر استفاده کنید . ضمنا این کار را می توانید با نگاه داشتن کلید سمت راست ماوس و عقب و جلو کردن ماوس نیز انجام دهید .
3) برای انتخاب تصویر پاناروما ( سه بعدی ۱۸۰ در ۳۶۰ درجه ) به عنوان محافظ صفحه نمایش ( Screen Saver ) از کلید F5 استفاده کنید .(البته در ابتدا و قبل از اجرای تصویر آن را به محل مشخص و ثابتی انتقال دهید تا پس از فشردن کلید F5 ، تصویر همیشه از همانجا فراخوانی شود.)
4) برای خروج از کلید ESC استفاده کنید .

منبع:   www.ashoora.ir

مباحث جغرافی مکه مکرمه و مدینه منوره

برای دسترسی به مباحث

جغرافی مکه مکرمه و مدینه منوره

اینجا

کلیک نمایید.

دانلود کتاب آشنايى با احكام، اسرار و معارف عمره دانش‏ آموزى اثر: روربه برکت رضایی

برای دانلود کتاب

آشنايى با احكام، اسرار و معارف عمره دانش‏ آموزى

اثر: روزبه برکت رضایی

استفاده در موبایل

کلیک نمایید.

بانک فیلم و صوت حج و عمره مفرده و زیارت بعثه مقام معظم رهبری

برای دسترسی به

بانک فیلم و صوت حج و عمره مفرده و زیارت

بعثه مقام معظم رهبری

کلیک نمایید.

وب سایت موسسه فرهنگی و هنری مشعر

برای دسترسی به وب سایت

موسسه فرهنگی و هنری مشعر

اینجا

کلیک نمایید.

کتابخانه تخصصی حج و عمره مفرده و زیارت بعثه مقام معظم رهبری

کتابخانه تخصصی

حج و عمره مفرده و زیارت

بعثه مقام معظم رهبری

برای دسترسی به کتب

اینجا

کلیک نمایید.

نام هاي شهر مكّه1

تأليف: يعقوب جعفري

در جستجوي جاي پاي ابراهيم و به شوق ديدار با ديار يار، گام بر سرزميني مي گذاري كه خاستگاه وحي و تجليگاه توحيد و سرزمين خاطره هاست. آنجا «مكه» است شهري كه تاريخِ چندين هزار سال تلاش خداجويان و دين باوران و موحدان را در پيشاني دارد. آنجا شهر ابراهيم ـ ع ـ و محمد ـ ص ـ و علي ـ ع ـ است و خانه اي را در خود جاي داده كه خانه خدا و خانه مردم و خانه تو است و تو در آنجا غريبه نيستي، مسافر نيستي، آنجا وطن تو است، نمازت را تمام بخوان هر چند كمتر از ده روز اقامت كني.

سخن گفتن از نام و نشانِ چنين شهري كه براي مسلمانان آشناست و همواره رو به سوي آن زندگي مي كنند و رو به سوي آن مي ميرند و روزي پنج بار گرداگرد آن دايره هايي تشكيل مي دهند كه گاهي شعاع آن به هزاران كيلومتر مي رسد، سخني زايد به نظر مي آيد; اما اگر بدانيم كه اين شهر نام هاي متعددي دارد و هر نامي نشانگر گوشه اي از عظمت آن و منعكس كننده بُعدي از ابعاد مادي و معنوي آن است، اين نياز در ما پيدا مي شود كه در باره اين نام ها بينديشيم تا از «اسم» به «مسّما» برسيم و آن شهر ناكجاآبادي را كه فيلسوفان و مصلحان در جستجوي آن به بيهوده سرايي افتاده اند، پيش روي خود داشته باشيم.

آشنايي با اين نام ها با توجه به بارهاي عاطفي و فرهنگي و تاريخي گوناگوني كه دارد، ما را در جهت شناخت هر چه بهتر اين سرزمين مقدس ياري مي كند و امروزمان را با ديروزمان پيوند مي دهد و در اين آشنايي است كه «مكه» با شكوه تمام رخ مي نمايد.

اينك ما بر آنيم ...

ادامه نوشته

نام هاي مكه2

تا ليف : محمد مهدي فقيهي

مكه مكرمه شهري است در مغرب جزيرة العرب در ناحيه تهامه1 و حدود 80 كيلومتري شرق درياي سرخ كه از طرف شمال به مدينه، از شرق به نجد، از مغرب به جده و از جنوب به عسير و يمن منتهي مي شود.2 اين شهر در طول 40 درجه و 9 دقيقه و عرض 31 درجه و 28 دقيقه خط استوا واقع شده است. جمعيت ثابت آن حدود 350000 نفر است و 330 متر از سطح دريا ارتفاع دارد.3

مكه ـ به صورت عمده ـ در اطراف مسجدالحرام و در ميان درّه بنا شده است و از هر سو، كوه ها آن را حاطه كرده اند.4 ياقوت حموي، يكي از عوامل موسوم شدن مكه به اين اسم را، همين مسأله مي داند. او مي گويد:

«سميت مكة لأنها بين جبلين مرتفعين و هي في هبطه بمنزلة المكوك».5

«اين شهر، ...

ادامه نوشته

پيـدايش حـرم و محدوده آن

تأليف : مهدي پيشوائي

از جمله موضوعات مربوط به مكه و حج، كه هم از نظر فقهي دانستني، و هم از نظر تاريخي و جغرافيايي جالب است، حرم و حدود و مرزهاي آن است. حريم مقدس خاصي كه از شش طرف، مكه را احاطه كرده، «حرم» و بيرون آن «حِلّ» ناميده مي شود.

آنچه در زير مي خوانيد ترجمه بخشي از كتاب «شفاءالغرام باخبار البلد الحرام» تأليف تقي الدين محمد بن احمد بن علي الفأسي المكي المالكي (775 ـ 832 هـ .) است كه حرم را از جهات گوناگون مورد بررسي قرار داده است:

آغاز پيدايش حرم

حرم مكه عبارت است ...

ادامه نوشته

مهاجرت-مذهب-زبان رسمي-فرهنگ-جغرافياي سياسي

مهاجرت
   82% جمعيت مستقر در عربستان از اعراب ساکن در اين کشور در طي چند قرن اخير مي باشند و 13% اين جمعيت را اقليت يماني و ساير اعراب تشکيل مي دهند. در عربستان سعودي (2005) ميزان نرخ مهاجرت 94/4 در هزار است.
   در عربستان سعودي در سال 1990 تعداد مهاجرين به 5300000 نفر رسيده بودکه عمدتاً از کشورهاي مصر، يمن، اردن، سوريه، کويت، پاکستان، هند، سريلانکا و کره جنوبي بوده اند. در سال 2000، 86% از جمعيت مردم اين کشور در شهرها زندگي مي کردند.
  
   مذهب
   جايگاههاي مهم ديني مسلمانان همچون کعبه و مسجد پيامبر اسلام در اين کشور واقع شده است.
   100 ? مردم عربستان سعودي را مسلمانان (عمدتاً اهل تسنن) تشکيل مي دهد و شيعيان بيشتر در استان هاي شرقي حضور دارند. فرقه وهابيونWahhabi در اين کشور در قرن 18 به وجود آمدند.
  
   زبان رسمي
   زبان رسمي و مادري مردم عربستان سعودي، عربي مي باشد. وليکن در عرصه تجارت به زبان انگليسي نيز صحبت مي شود.
  
   فرهنگ
   مردمي با فرهنگ هاي مختلف به مدت بيش از 5000 سال در شبه جزيره عربستان زندگي مي کردند. فرهنگ Dilmun درسرتاسر سواحل خليج فارس همزمان با فرهنگ سامورايي هاي و مصريان باستان بود و اکثر امپراتوريهاي جهان باستان با شهرهاي شبه جزيره عربستان مبادلات تجاري داشتند. به استثناء تعداد کمي از شهرهاي بزرگ وآبادي هاي ميان کوير، شرايط آب و هوايي سخت از اسکان مردم در شبه جزيره عربستان جلوگيري مي کند.
   
   
   جغرافياي سياسي
   حکومت عربستان سعودي در سال 1750 به وسيله محمد بن سعود پايهريزي شد ولي کشور عربستان به شکل کنونياش توسط عبدالعزيز بن سعود امير نجد که چيرگي بر حجاز را در سال 1926 اعلام کرد، برپا شد. کشور عربستان سعودي در 23 سپتامبر سال 1932 استقلال يافت. حکومت در اين کشور، رژيم سلطنتي Monarchy)) مي باشد.عربستان سعودي در سازمان ملل، اتحاديه عرب، اپکOPEC و انجمن همکاري خليج عضويت دارد.
   عثماني، قسمتهايي از آن بخصوص نواحي شرقي جزء قلمرو آن حکومت قرار گرفت. با شکست عثماني در جنگ جهاني اول و تسلط "عبدالعزيز بن سعود" بر سراسر خاک عربستان (به کمک جنبش وهابي)، طبق پيماني که در سال 1927 بين بريتانيا که در عربستان نفوذ داشت و ابن سعود امضاء گرديد، کشور عربستان سعودي به عنوان يک کشور مستقل به رسميت شناخته شد.
   حکومت اين کشور سلطنتي و در سيطره آل سعود و قوه مقننه آن از يک مجلس شوري تشکيل تشکيل يافته است.

جغرافياي عربستان سعودي

 در خاور اين كشور رشته كوههاي حجاز و در ميانه آن منطقه احساء كه پوشيده از تپه ماهورهاي شني است، قرار دارد. در ناحيه شرق عربستان سعودي، مناطقي با لايه بندي نازک و مسطح به نام سبخاها (لايه هاي نمکي مسطح) با وسعت زياد قرار دارند. عوارض جغرافيايي اصلي اين کشور در وادي عظيم ميان کويري Al-Hasa مي باشد. طبق انتظار تصور مي شود که در بيابان هاي عربستان هيچ گياه و جانوري وجود نداشته باشد. انواع خار و خاشاک و درختان تمبر هندي در بيشتر نواحي بياباني و درختان هميشه سبز در نواحي جنگلي Asir در عربستان سعودي يافت مي شوند. انواع درختان ميوه، درخت خرما، انواع حبوبات و سبزيجات در نواحي وادي ميان کويري و قابل آبياري به دست مي آيد .خارج از اين نواحي، درختچه هاي(بوته ها) کم پشت و بقاياي درختان نيز وجود دارد.
   بيابانهاي کشور عربستان سعودي آب و هواي بي نهايت گرمي دارند. از اواسط آوريل تا اواسط اکتبر، هنگام روز دما در کشور عربستان 45 درجه سانتيگراد (113 درجه فارنهايت)يا بيشتر مورد انتظار است. در پايان زمستان (دسامبر تا ژانويه) درجه حرارت در طول روز 15 درجه سانتيگراد (59 درجه فارنهايت) و در طول شب بيابان هاي مرکزي سردتر مي شود. بيابانها و صحراهاي شبه جزيره عربستان عبارتند از:
   1-باديه اشام در شمال شبه جزيره قرار گرفته است.
   2-صحراي نَفود صحرايست وسيع، شنهاي نرم و سرخ که وسعت آن به 70000 کيلومتر مربع مي رسد. اين صحرا بين " جوف، جبل شَمَّر و نجد" قرار دارد.
   3-صحراي الدَّهناء از شمال شرقي به جنوب شرقي عربستان امتداد دارد و در شمال حضرموت، ميان الربع الخالي و نفود واقع به صحراي سرخ نيز معروف است. کويري بيکران و بسيار صعب العبور که پاي هيچ کس به آن رسيده است.
   4-الربع الخالي در قسمت جنوب شرقي شبه جزيره، کوير بسيار وسيعي به نام " الربع الخالي" وجود دارد که تمام قسمت جنوب و جنوبي عربستان را به استثناي سواحل عمان قرار گرفته است. وسعت اين صحرا به 500 هزار کيلومتر مربع مي رسد و از بزرگترين صحراهاي شني جهان است.
   5-صحراي احقاف به صحراهاي واقع در شمال شرقي "حضرموت" در شرق يمن و " دهناي جنوبي" گفته مي شود. گويند حادثة تاريخي سورة احقاف يعني هلاکت قوم عاد در اين منطقه رخ داده است.
   بزرگترين بيابان ماسه اي کشور عربستان سعودي Empty Quarter Or Rub al-khalil است. دومين بيابان ماسه اي اين کشور Nafud است که سراسر شمال- غرب اين کشور را احاطه کرده است. در حالي که مرکز و شمال عربستان سعودي عمدتاً با دشتهاي شني پوشيده مي شوند.
   بلندترين قلّه آن در رشته کوههاي غربي،" رأس الصبح" ناميده مي شود. در نواحي ساحلي بارش به صورت منظمي اتفاق مي افتد که رطوبت را بالامي برد اما بارش در مرکز رياض بسيار کم است.
   عربستان سعودي درقلب شبه جزيره لم يزرع عربستان، واقع شده است. در قسمت غربي و درمجاورت درياي سرخ، كوههاي مرتفعي وجود دارند. اما در اينجا نيز، ميانگين بارش سالانه، به ندرت از 38 سانتي متر در سال بالاتر ميرود. بنابراين بديهي است كه هيچ گونه رود دائمي در اين كشور، جاري نباشد. در تابستان ميانگين درجه حرارت به بيش از 43 سانتي گراد مي رسد. ارتفاع فلات مركزي اين كشور، در قسمت شرقي وكناره هاي خليج فارس كاهش يافته و مستعد كشاورزي مي شود و فقط در همين مناطق است كه مي توان غلات و نخل به عمل آورد. در قسمت جنوب شرقي عربستان صحرايي خشك و سوزان و غيرقابل سكونت به نام ربع الخالي Rub al-khalil است. اقتصاد اين كشور شديداً به استخراج و صدور نفت خام، وابسته است. از جهت غرب خليج فارس و درياي سرخ، يک مرز ساحلي را تشکيل مي دهد که تقريباً 1800 کيلومتر تا جهت جنوب به سمت يمن توسعه يافته است.
   بلندترين نقطه کشور عربستان سعودي، کوه Sawda (3133 متر) و پست ترين نقطه، خليج فارس با صفر متر عمق است.
   در سال 2005، 67/1% زمين هاي خاک عربستان سعودي را زمين هاي کشاورزي قابل کشت، 09/0% را زمين هاي کشاورزي با قابليت کشت دائم و 24/98% مربوط به ساير زمين ها تخمين زده شده است. زمين هاي قابل آبياري در سال1998 در اين کشور، 16200 کيلومتر مربع وسعت دارد.
   در سال 1994، 8/0% زمين هاي خاک عربستان سعودي را جنگل ها، 8/55% را علفزارها و مراتع و 8/1% را زمين هاي کشاورزي زيرکشت و 6/41% مربوط به ساير زمين ها تخمين زده شده است.
   از مهمترين شهرهاي عربستان ميتوان به شهرهاي رياض، مکه، مدينه، جده، بريده، دمام، ظهران، احساء، عنيزه، تبوک، حائل، باحه، خميس مشيط، قطيف، ابها، طائف، ينبع و ميسان اشاره نمود.

پايتخت کشور عربستان سعودي

پايتخت کشور عربستان سعودي شهر رياض Riyadh (با 7/3 ميليون نفر جمعيت) بوده و اين کشور به 14 استان تقسيم شده است که از آن ميان مي توان به باحهAl Bahah، حدود الشماليهAl Hudud ash Shamaliyah، جوفAl Jawf، مدينه Al Madinah، قصيم Al Qasim، رياض، منطقة الشرقيهAsh Sharqiyah (Eastern Province)، عسيرAsir، حائلHa'il،جيزانJizan، مکهMakkah، نجران Najran، تبوک Tabukو... اشاره نمود.
   شهر رياض در مرکز ناحيه نجد Najd بزرگترين شهر کشور عربستان سعودي و به عنوان پايتخت آن توسط جده در حجاز Al Hijazدر برگرفته مي شود.
   شهرهاي مذهبي دين اسلام- مکه و مدينه- در حجاور قرار دارند و حضرت محمد (ص)پيامبر دين اسلام در مکه متولد شدند. هر ساله بيش از 2ميليون مسلمان براي زيارت مکه و انجام مراسم حج به عربستان سعودي مي روند. ديگر شهرهاي مهم عربستان شامل : Al jubayl, ad Dammamدر خليج فارس ،Al Hufuf در آبادي Al Hasa در شرق عربستان سعودي وAt Taif در مکه مي باشد .
   عربستان داراي چندين بندر مهم نيز هست :
   بنادر جَدّه، ظهران، ينبُع، حقل، جيزان، دمام، رأس تنوره، سعود، قطيف، جبيل و عقير.

راه ها و وسايل ارتباطات جمعي

   به لحاظ راه هاي ارتباطي 152044 کيلومتر جاده، 1392 کيلومتر راه آهن و 202 فرودگاه در اين کشور احداث شده است.
   كشور عربستان سعودي در سال 2005، داراي3695100 خط تلفن ثابت و 9175800 خط تلفن همراه است و در مجموع 117 شبکه تلويزيوني در اين کشور فعاليت دارند و 54/2 ميليون نفر از اينترنت استفاده کرده اند.

جغرافياي طبيعي

   كشور عربستان سعودي Saudi Arabic بزرگترين کشور عربي در خاورميانه، در جنوب غربي قاره آسيا و در موقعيت 45 درجه طول شرقي (45 00 E) و 25 درجه عرض شمالي (25 00 N) واقع شده است. پايتخت كشور عربستان سعودي ، شهر رياض Riyadh است. وسعت عربستان سعودي در مجموع 1960582 کيلومتر مربع(سيزدهمين کشور جهان) ميباشد كه تمامي خاک آن خشکي بوده و 2640 کيلومترخط ساحلي دارد.
   كل طول خط مرزي عربستان سعودي 4431 كيلومتر است كه بيشترين طول خط مرزي آن در از شمال با کشورهاي عراق814 کيلومتر، اردن 744 کيلومتر و کويت 222 کيلومتر، از سوي خاور با امارات متحده عربي 457 کيلومتر و قطر 60 کيلومتر، در جنوب خاوري با عمان 676 کيلومتر و از سوي جنوب با يمن 1458 کيلومتر دارد. اين کشور در شبه جزيره عربستان جاي دارد و 80% آن را فرا گرفته است. شبه جزيره عربستان با 3000000 کيلومتر مربع، وسيعترين شبه جزيره جهان محسوب مي شود و از سه طرف توسط درياهاي سرخ، درياي عرب (درجنوب)، خليج عدن، درياي عمان و خليج فارس و مديترانه احاطه شده است.
   حداکثر طول شبه جزيره 2500 کيلومتر و حداکثر عرض آن ما بين درياي سرخ و خليج فارس 1000 کيلومتر مي باشد. جغرافيدانان شبه جزيره عربستان يا جزيرة العرب را به 6 قسمت تقسيم کرده اند :
   1- تهامه: به قسمت غربي کوههاي سراة که از شمال به جنوب جزيرة العرب به موازات درياي سرخ کشيده شده، تهامه گفته مي شود. از آن رو تهامه گفته اند که حرارت آن زياد و باد آن کم است. مکّه و نيمي از مدينه را جزو تهامه دانسته اند.
   2- حجاز: به قسمت شرقي کوههاي سراة و حد فاصل بين ارتفاعات نجد و شرق تهامه گفته شده که به شمال يمن منتهي مي شود. حجاز از " حَجَزَ " به معناي مانع است، چون بين تهامه و نجد مانع ايجاد کرده، آن را حجاز گفته اند. شهر طائف و نيمي از مدينه در حجاز قرار دارد.
   3- نجد : ناحيه اي است مرتفع که پس از حجاز و ميان يمن، صحراي سماده، عروض و عراق واقع بوده و چون از ساير نواحي مرتفع تر است آن را نجد ناميده اند. نجد قسمت مرکزي عربستان را تشکيل مي دهد و رياض پايتخت اين کشور در آن قرار دارد.
   4- عين: در جنوب حجاز و نجد يعني در منتهي اليه جنوب غربي شبه جزيره واقع شده و از حاصلخيزترين نقاط شبه جزيره به شمار مي رود. اين منطقه از سمت شرق با حَضرَ موت و درياي عمان همسايه است.
   5- عروض: شامل يمامه، عمان، بحرين و اصاء است. از اين روز "عروض" ناميده اند که ميان نجد، يمن و عراق فاصله ايجاد کرده است.
   6- حضرموت و المهره: ناحيه وسيعي در شرق عدن و در کناره درياست که صحراي " احقاف" در مجاورت آن بوده است. گويند حضرت هود در اين منطقه به خاک سپرده شده است.
   عربستان سعودي داراي آب و هواي بياباني خشک، گرم و ناملايم با دماي بسيار زياد در بخش هاي داخلي کشور و آب و هواي مرطوب و معتدل در طول سواحل مي باشد. زمين هاي موجود در اين کشور نيز عمدتاً بياباني و ماسه اي است.
   کشور عربستان از لحاظ موقعيت آب و هوايي به 5 قسمت تقسيم مي گردد:
   1- اقليم ساحلي يعني کرانه هاي واقع بر درياي سرخ و خليج فارس که در تابستان گرم و در زمستان بارانهاي زمستاني دارد.
   2- اقليم ارتفاعات غربي در حجاز مانند طائف که دماي آن درتابستان گرم و معتدل بود. زمستان خشک است و مانند مکه که تابستان گرم و زمستان پر باران دارد.
   3- اقليم عسر در جنوب شرقي قرار دارد و درياي آن بر حسب ارتفاع از دريا متفاوت است. در فصل تابستان معتدل است و در زمستان و تابستان بارندگي فراوان دارد.
   4- اقليم نجد که حرارت آن در تابستان زياد و شب هاي زمستان آن بسيار سرد است و باران نامنظم در آن مي بارد.
   5- اقليم شمالي دماي آن در تابستان معتدل و زمستان بسيار پايين است و شبها به 4 درجه زير صفر مي رسد.

موقعيت جغرافيايي :

   
   عربستان سعودى با مساحت 5/21 ميليون کيلومتر مربع از شمال با اردن، عراق و کويت، از جنوب شرقى با جمهورى دموکراتيک يمن و از شمال شرقى با قطر و امارات متحد عربى هم مرز است. اين کشور مرزى طولانى با درياى سرخ و مرز کوتاه ترى با خليج فارس دارد. بخش وسيعى از اين کشور را بيابان هاى غيرزراعى تشکيل مى دهد. جمعيت کنونى عربستان حدود 22 ميليون نفر است که 85 درصد آن سنى و 15 درصد بقيه شيعه هستند. پايتخت عربستان رياض و مرکز ادارى آن، جده است.

جغرافیای عربستان و شبه جزیره عربستان

 

عربستان کشوری است که در شبه جزیره عربستان در جنوب غربی آسیا قرار دارد. این مملکت؛000/240/2 کیلومتر مربع مساحت سیزدهمین کشور جهان محسوب می شود.
عربستان از جنوب با کشور یمن، از شرق با عمان و امارات متحده عربی، از شمال، عراق و اردن و از سمت غرب با دریای سرخ همسایه است.
بلندترین قلّه آن در رشته کوههای غربی، 3120 متر ارتفاع دارد و “ رأس الصبح“ نامیده می شود.

همانطور که ذکر شد این کشور در شبه جزیره عربستان جای دارد و 80% آنرا گرفته است. شبه جزیره عربستان با 000/000/3 کیلومتر مربع، وسیعترین شبه جزیره جهان محسوب می شود و از سه طرف، دریاهای سرخ، دریای عرب (درجنوب)، خلیج عدن، دریای عمان و خلیج فارس و مدیترانه احاطه شده است.

حداکثر طول شبه جزیره 2500 کیلومتر و حداکثر عرض آن ما بین دریای سرخ و خلیج فارس 1000 کیلومتر می باشد. جغرافیدانان شبه جزیره عربستان یا جزیرة العرب را به شش قسمت تقسیم کرده اند :

1- تهامه: به قسمت غربی کوههای سراة که از شمال به جنوب جزیرة العرب به موازات دریای سرخ کشیده شده، تهامه گفته می شود. از آن رو تهامه گفته اند که حرارت آن زیاد و باد آن کم است. مکّه و نیمی از مدینه را جزو تهامه دانسته اند.

2- حجاز: به قسمت شرقی کوههای سراة و حد فاصل بین ارتفاعات نجد و شرق تهامه گفته شده که به شمال یمن منتهی می شود. حجاز از “حَجَزَ “ به معنای مانع است، چون بین تهامه و نجد مانع ایجاد کرده، آن را حجاز گفته اند. شهر طائف و نیمی از مدینه در حجاز قرار دارد.

3- نجد: ناحیه ای است مرتفع که پس از حجاز و میان یمن، صحرای سماده، عروض و عراق واقع بوده و چون از سایر نواحی مرتفع تر است آن را نجد نامیده اند. نجد قسمت مرکزی عربستان را تشکیل می دهد و ریاض پایتخت این کشور در آن قرار دارد.

4- عین: در جنوب حجاز و نجد، یعنی در منتهی الیه جنوب غربی شبه جزیره واقع و از حاصلخیز ترین نقاط شبه جزیره به شمار می رود. این منطقه از سمت شرق با حَضرَ موت و دریای عمان همسایه است.

5- عروض: شامل “ یمامه، عمان، بحرین و اصاء“ است. از این روز “ عروض“ نامیده اند که میان نجد، یمن و عراق، فاصله ایجاد کرده است.

6- حضرموت و المهره: ناحیه وسیعی در شرق عدن و در کناره دریاست که صحرای “ احقاف“ در مجاورت آن بوده است. گویند حضرت هود در این منطقه به خاک سپرده شده است.

بیابانها و صحراهای شبه جزیره عربستان

1- بادیه اشام: در شمال شبه جزیره قرار گرفته است.

2- صحرای نَفود: صحرایست وسیع، شنهای نرم و سرخ که وسعت آن به هفتاد هزار کیلومتر مربع می رسد. این صحرا بین “ جوف، جبل شَمَّر و نجد“ قرار دارد.

3- صحرای الدَّهناء: این صحرا از شمال شرقی به جنوب شرقی عربستان امتداد دارد و در شمال حضرموت، میان الربع الخالی و نفود واقع به صحرای سرخ نیز معروف است. کویری بی کران و بسیار صعب العبور که پای هیچ کس به آن رسیده است.

4-الربع الخالی در قسمت جنوب شرقی شبه جزیره، کویر بسیار وسیعی به نام “ الربع الخالی“ وجود دارد که تمام قسمت جنوب و جنوبی عربستان را به استثنای سواحل عمان قرار گرفته است. وسعت این صحرا به “پانصد هزار کیلومتر مربع“ می رسد و از بزرگترین صحراهای شنی جهان است.

5- صحرای احقاف: به صحراهای واقع در شمال شرقی “ حضرموت“ در شرق یمن و “دهنای جنوبی“ گفته می شود. گویند حادثة تاریخی سورة احقاف یعنی هلاکت قوم عاد در این منطقه رخ داده است.

تمدن و ادیان عربستان

قسمتی از عربستان که به عربستان سعید یا خوشبخت (arabia Eelix) معروف است، از متمدن ترین قسمتهای جزیرة العرب و حتی جهان محسوب می شود که از هزاره اول قبل از میلاد دارای تمدن با شکوهی بوده است.

عربستان سعید در منتهی الیه جنوب شبه جزیره قرار دارد و دارای موقعیتی مثلثی شکل است که با کشیدن خطی فرضی از جیزان (در ساحل دریای سرخ و عرب) به حضر موت (کنار دریای عرب در شرق) ایجاد می شود. دراین قسمت دولتهای معینیان، قَتَبان، سبا (که در قرآن از آن یاد شده است)، حضرموت، حمیریان و حبشیان یکی پس از دیگری به حکومت رسیده و آخرین دولت آن مقارن ظهوراسلام “دیلمیان“ دست نشاندة دولت ساسانی ایران بودند.

قسمتهای دیگر شبه جزیره عربستان که از حیث تاریخی عربستان صخره ای و عربستان صحرایی مشهورند، چنین تمدنهایی نداشته اند در شبه جزیره عربستان اعراب مختلفی زندگی می کردند که بنا بر محل اقامت و تاریخشان به اعراب مستعربه، اعراب عاربه، اهل وبر، اهل مَدَر تقسیم می شوند.

در شبه جزیره عربستان ادیان مختلفی مورد پرستش بود مانند: پرستش ارواح و مظاهر طبیعت، دین یهود، مسیحیت، زرتشتی گری، بت پرستی. حنفا (پیرو دین ابراهیم بودن). بیشتر از همه ادیان در قبل از اسلام بت پرستی دراین منطقه رواج داشت.
فرهنگ مردم عربستان در مقایسه، با ملل دیگر بسیار پایین بود و افراد باسواد آن انگشت شمار بودند.

آب و هوای عربستان

بنا برآنچه گفته شد کشور عربستان از لحاظ موقعیت آب و هوایی به 5 قسمت تقسیم می گردد:

1- اقلیم ساحلی: یعنی کرانه های واقع بر دریای سرخ و خلیج فارس که در تابستان گرم و در زمستان بارانهای زمستانی دارد.

2- اقلیم ارتفاعات غربی در حجاز: مانند طائف که دمای آن درتابستان گرم و معتدل بود. زمستان خشک است و مانند مکه که تابستان گرم و زمستان پر باران دارد.

3- اقلیم عسر: در جنوب شرقی قرار دارد و دریای آن بر حسب ارتفاع از دریا متفاوت است. در فصل تابستان معتدل است و در زمستان و تابستان بارندگی فراوان دارد.

4- اقلیم نجد: حرارت آن در تابستان زیاد و شب های زمستان آن بسیار سرد است و باران نامنظم در آن می بارد.

5- اقلیم شمالی: دمای آن در تابستان معتدل و زمستان بسیار پایین است و شبها به 4 درجه زیر صفر می رسد.


منابع:
اطلس کامل گیتاشناسی / معجم البلدن ج 2/ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه ص 28/473